Kurkumin ve Bağışıklık İlişkisi Nasıl?

Kurkumin ve Bağışıklık İlişkisi Nasıl?

Kış mevsiminin gelmesi ve havaların aniden soğuması ile bağışıklık sistemimiz zayıflayabilir ve hastalıklara karşı daha açık hale gelebiliriz. Bununla beraber yeteri kadar havalandırılamayan (ve muhtemelen kalabalık olan) kapalı alanlarda (okullar, hastaneler, ofisler gibi) daha fazla vakit geçirmeye başlarız ve salgın hastalıkların daha sık ve kuvvetli şekilde yaşandığını gözlemleyebiliriz.

Salgın hastalıklar virüs, bakteriyel, mantar ve parazit kaynaklı olabilir. Bizler bu hastalıkları influenza, COVID-19, menenjit, zatürre vb. isimleri ile de tanıyabiliriz. Bazen öyle ki bu salgın hastalıklar günlük hayatımızı ciddi derecede etkileyebilirler hatta COVID-19 örneğinde olduğu gibi geniş çaplı karantinalara bile sebebiyet verebilirler.

Bu rahatsızlıkların tedavisinde antiviral, antibiyotikler ve çeşitli kimyasal ilaçlar kullanılır. Ancak günümüzde aşırı antibiyotik kullanımı sonucu bu hastalıklarda ilaçlara karşı daha yüksek direnç gelişir ve tedaviler daha uzun ve zorlu bir süreç haline gelebilir. Aynı zamanda bu ilaçların tedavi için uzun süre kullanılması da bireylerde bozulmuş bağırsak sağlığı, ciddi alerjik reaksiyonlar, böbrek ve karaciğer yetmezliği gibi sağlık problemlerine yol açabilirler. Bu tarz hastalıkların tedavisindense bu hastalıkları önlemek hem insan sağlığı için daha yararlıdır hem de daha az maliyetlidir. Hastalıkları önlemenin en önemli yöntemi yeterli ve dengeli yani sağlıklı beslenmektir, bu sayede vücudun bağışıklık sisteminin güçlü kalmasını sağlamaktır.

Sağlıklı beslenme nasıl olmadır? Kış aylarında bağışıklık sistemini güçlendirmek için özellikle hangi noktalara dikkat etmeliyiz?

Sağlıklı beslenme; makro besin ögeleri dediğimiz karbonhidrat, protein, yağ ile beraber mikrobesin öğeleri dediğimiz vitamin ve minerallerin çok çeşitli besin gruplarından dengeli bir şekilde alınmasıdır. Sağlıklı beslenme için 2022 yılı Türkiye Beslenme Rehberinin yayınlamış olduğu ‘Sağlıklı Yemek Tabağı’ her öğün için örnek alınabilir. Tabakta; 5 besin grubu yer almaktadır. Beslenme örüntü modeli tabak; besin çeşitliliğine dayalı olarak yiyecek grupları, içerdikleri enerji ve besin ögelerine göre oluşturulmuştur. Sağlıklı beslenmenin sağlanması ve bağışıklık sisteminin güçlü kalması için bu 5 besin grubu yeterli miktarda kullanılmalıdır.

Tabakta saatin işleyiş yönünde sırasıyla; süt ve ürünleri (yoğurt, ayran, peynir vb.) grubu, et ve ürünleri [tavuk, balık, yumurta ve kurubaklagiler (mercimek, kuru fasulye, nohut vb.)] ile yağlı tohumlar (ceviz, fındık, badem) grubu, taze meyveler grubu, taze sebzeler grubu, ekmek ve tahıllar (bulgur, pirinç, makarna vb.) grubu görülmektedir. Hedef her öğünde tabakta yer alan her besin grubundan bir besinin seçilerek tüketilmesidir. Tabağın yanında yer aldığı üzere günlük beslenmede önerilen su tüketiminin sağlanması, günlük beslenmede zeytinyağının yer alması, aktif yaşamın desteklenmesi sağlıklı yaşam biçiminin tamamlayıcısı olarak önem taşımaktadır (1).

Kaynak: Türkiye Sağlıklı Beslenme Rehberi, 2022

Bununla beraber bağışıklık sistemini güçlendirici özelliği bulunan A ve C vitaminlerinin; havuç, brokoli, kabak, lahana, karnabahar, maydanoz gibi sebzelerle beraber kış aylarında bolca bulunan portakal, mandalina, elma gibi meyvelerin tüketimi ile alınmasına önem gösterilmelidir. Kış aylarında yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve fındık, ceviz gibi yağlı tohumlardan da E vitaminin alınması bağışıklık sistemini destekleyebilir. Ayrıca kış aylarında güneşin az olduğu düşünülünce balık tüketimi arttırılarak vücut için yeterli D vitamini alımına da dikkat etmek gerekmektedir (2).

Sağlıklı beslenmede yeterli makro ve mikro besinlerin alınması için besin gruplarının yeterli ve dengeli tüketilmesiyle beraber bu besinlerin içerisinde doğal olarak bulunan çeşitli biyoaktif maddelerin sağlık üzerinde etkisi son yıllarda iyice ön plana çıkmış ve bunların etkileri bilimsel olarak araştırılmaya başlanmıştır. Özellikle hastalıklara karşı bağışıklığı arttırma açısından bakıldığında kurkumin adı verilen biyoaktif bileşen ön plana çıkmaktadır.

Kurkumin nedir ve vücuda ne gibi sağlık etkileri vardır?

Kurkuminin ana kaynağı zerdeçal olarak kabul edilir ve zerdeçalın renginin aynı zamanda bu biyoaktif bileşenden geldiği görülmüştür (Praditya ve ark., 2019). Zerdeçal, zencefil ailesinin bir bitkisi olan Curcuma longa türünün köklerinden üretilen bir baharat çeşididir. Yaygın olarak Çin, Hindistan ve diğer Asya ülkelerinde yetiştirilir hatta bu ülkelerde zerdeçal için “altın baharat” ismi de kullanılır. Ülkemizde ise zerdeçal, zerdeçöp veya hint safranı olarak da bilinmektedir (T.C. Sağlık Bakanlığı, 2022).

Kurkumin, Asya kültüründe asırlar boyu tıbbi tedavilerde kullanıldığı görülmüş ve bu güne kadar yapılan çok sayıda çalışmada kurkuminin antiinflamatuar, anti-kanser, antioksidan, sinir sistemi koruyucu ve yaşlanma karşıtı özellikleriinin varlığını bilimsel çalışmalarla desteklenmiştir. Hatta öyle ki zerdeçal, Kurkumin içeriği sayesinde antioksidan kapasitesi en yüksek baharatlar listesinde ilk sıralarda yer almaktadır (3).

Kurkuminin antiviral ve antibakteriyel etkisi araştırıldığında influenza, Hepatit-C, HIV, koranavirüs gibi hastalık yapıcı virüs ve bakterilere karşı koruyucu etki gösterdiği gözlemlenmiştir (4).

Yapılan bir çalışmada zerdeçalın içinde barındırdığı kurkuminin belli dozlarda kullanımı sonucu SARS-Koronavirüsün çoğalmasını önlediği bildirilmiştir (5, 6). Bununla beraber hastalığın sonucunda oluşabilecek iltihap durumunu da azalttığı çalışmalarla kanıtlanmıştır. Yine yapılan çalışmalarda hastalık durumunda oluşan inflamasyon yani iltihaplanma göstergelerinin kurkumin ekstrasyonu kullandığında azaldığı görülmüştür (7). Kurkumin kullanımı sadece soğuk algınlığı, nezle gibi akut rahatsızlıklarla sınırlı değildir. Bununla beraber Alzheimer hastalığı, iltihaplı romatizma, obezite, diyabet, astım hatta depresyon gibi kronik hastalıklara karşı da oldukça etkilidir.

Kurkuminin sağlık üzerine faydalarını gözlemleyebilmek için zerdeçal tüketmek yeterli mi?

Ancak kurkuminin insan sağlığı üzerindeki bu olumlu etkilerini sadece zerdeçal tüketerek gözlemlemek zor olabilir. Bunun bir diğer nedeni ise zerdeçalın doğru koşullarda saklanamaması (ışığa maruz bırakma, uzun süre dışarıda bekletme gibi) ve yanlış pişirme teknikleri ile beraber kullanılmasıdır. Diğer önemli nedeni ise kurkuminin, zerdeçal içerisindeki oranının oldukça düşük (yaklaşık %0,3-5) olması ve biyoyararlılığının (vücut tarafından emiliminin ve kullanımının) az olmasıdır (8). Kurkuminin biyoyararlılığının arttırılması için bilimsel kaynaklar zerdeçalın yağ ve karabiber ile beraber tüketilmesi gerektiğini önermiştir. Her ne kadar kurkuminin vücut tarafından biyoyararlılığını arttırmak için çeşitli kombinasyonlarla tüketilmesi gerektiği önerilse de vücuda zerdeçal baharatı şeklinde alınan kurkumin, vücut tarafından yine de yeteri kadar kullanılamaz. Bu düşük biyoyararlılık dolayısıyla zerdeçalın sağlık ve bağışıklık üzerine etkilerini görebilmek için konsantre formlarının, zerdeçalın ekstratlarının tüketilmesi gerektiği bilimsel çalışmalar tarafından desteklenmektedir.

Sankara’da üretilen kurkumin içerikli ürünler nelerdir?

Sankara Gıda tarafından üretilen Zerdemiks Zerdeçal Ekstresini ve Sankara Zeytinyağlarını hazırladığınız yemeklere ekleyerek kurkuminin koruyucu etkisinden kolay bir şekilde yararlanabilirsiniz. Bununla beraber Sankara Beyin ve Biyoteknoloji Araştırma Merkezi tarafından geliştirilmiş NK Defence Takviye Edici Gıdanın içeriğinde bulunan piperin sayesinde arttırılmış kurkumin biyoyararlılığı bağışıklık sisteminizi güçlendirmede sizlere yardımcı olacaktır.

KAYNAKLAR

1. Türkiye Beslenme Rehberi (2022).
2. Yardım N (2020). Enfeksiyon Hastalıklarında Beslenme ve Fiziksel Aktivite. Sağlık ve Toplum, 30(Özel Sayı), 170 – 174.
3. Karaman B, Köseler E (2017). Zerdeçalın Kronik Hastalıklarla İlişkisi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi.
4. Praditya, D., Kirchhoff, L., Brüning, J., Rachmawati, H., Steinmann, J., & Steinmann, E. (2019). Anti-infective properties of the Golden Spice Curcumin. Frontiers in microbiology., from https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6509173/
5. Jena, A. B., Kanungo, N., Nayak, V., Chainy, G. B., & Dandapat, J. (2021). Catechin and curcumin interact with S protein of SARS-cov2 and ACE2 of human cell membrane: Insights from computational studies. Scientific Reports, 11(1). https://doi.org/10.1038/s41598-021-81462-7
6. Mohammadi, N., & Shaghaghi, N. (2020). Inhibitory effect of eight secondary metabolites from conventional medicinal plants on covid_19 virus protease by molecular docking analysis. https://doi.org/10.26434/chemrxiv.11987475.v1
7. Bahrami, A., Mohammadifard, M., Rajabi, Z., Motahari-Nasab, M., & Ferns, G. A. (2022). Effects of curcumin-piperine supplementation on systemic immunity in young women with premenstrual syndrome and dysmenorrhea: A randomized clinical trial. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 278, 131–136. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2022.09.021
8. Artar, A., & Erbaş-Öztürk, Y. (2022). Zerdeçalın Sağlığa Etkisi. The Journal of Health Sciences and Life, 6(2).